Azərbaycanın kənd rayonlarında, o cümlədən Naxçıvan Muxtar Respublikasında içməli və suvarma suyuna çıxışın olmaması səbəbindən qeyri-müntəzəm iqtisadi miqrasiya BMqT-ni kəhriz adlanan ənənəvi yeraltı su sistemlərinin yenilənməsi üçün layihələr hazırlamağa və həyata keçirməyə vadar etdi. Bu su sistemlərinin davamlı və ekoloji cəhətdən təmiz olduğu sübut edilmişdir və bu sistemlərin işləməsi üçün üçün heç bir xarici enerji tələb olunmur. İsveçrə İnkişaf və Əməkdaşlıq Agentliyi (SDC) 2001-ci ilin iyul ayından etibarən müxtəlif layihə müdaxilələri vasitəsilə BMqT-nin bu ənənəvi su sistemlərinin bərpası səylərini dəstəkləyirdi. Bu illər ərzində BMqT bu sistemlərin bərpası üzrə çoxlu təcrübə və texniki bilik toplayıb.

2004-cü ilin sentyabr ayından başlayaraq BMqT Naxçıvan Muxtar Respublikasında (MR) və Azərbaycanın qərb rayonlarında, yəni Goranboy, Xanlar, Samux, Şəmkir, Tovuzda üç illik layihəni, İcmaya Məxsus olan Davamlı Sudan İstifadə və Kənd Təsərrüfatı Təşəbbüsləri (COSWA) layihəsini həyata keçirməyə başladı. Layihənin məqsədi icmaları içməli su və kənd təsərrüfatı üçün suvarma suyu ilə təmin etməklə kəndlərin dolanışıq perspektivlərini yaxşılaşdırmaqdır.

Layihə başa çatdıqdan sonra ümumilikdə 18 kəhriz bərpa edilərək icmalara təhvil veriləcək. Gender bərabərliyi, su sistemlərinin mülkiyyət, istifadə və mühafizəsi ilə bağlı hüquqi bazanın formalaşdırılması, dövlət orqanları və ictimaiyyət arasında maarifləndirmə imkanlarının inkişaf etdirilməsi, kəhriz tikintisi üzrə mütəxəssislərin hazırlanmasına xüsusi diqqət yetirilmişdir.

Layihənin icrası zamanı 65 gənc kəhriz mühəndisliyi və inşaatı üzrə hərtərəfli təlim keçmiş, onlar kəhriz ustası və ya “kankan” kimi sertifikat almış və işlə təmin olunmuşlar; Azərbaycanda potensial bərpa oluna bilən 99 kəhrizin xəritəsi tərtib edilib; tarixi və memarlıq elementlərini, sosial-iqtisadi təsirləri, texnologiya və onun mühafizəsi, təhlükəsizlik və təhlükəsizlik qaydalarını/tədbirlərini əhatə edən sənədli film hazırlanmışdır; “Kankan Yaddaş Kitabı” adlı əl kitabı və “Kəhriz Zəngləri” broşürü nəşr edilərək bütün maraqlı tərəflər arasında yayılıb.

Naxçıvan şəhərində Kəhriz Resurs Mərkəzi (KRM) 2006-cı il noyabrın 1-də yaradılmışdır. Hazırda KRM kəhrizlərin xəritələşdirilməsi, kəhriz sistemləri üzrə informasiya və resurs materiallarının toplanması və tərtibi ilə məşğul olur. Kəhrizin gənc nəsil arasında təbliği üçün əhatə dairəsini genişləndirmək və texnologiyaların tətbiqi, təlim-məşq bazalarının inkişaf etdirilməsi və s. ilə məşğul olmaq üçün KRM-nin imkanlarının daha da artırılması nəzərdə tutulur.

23 noyabr 2006-cı il və 14 iyun 2007-ci il tarixlərində Naxçıvanda və 14 iyun 2007-ci ildə Bakıda “Azərbaycanda Kəhriz Su Sistemlərinin Bərpası: Təcrübələr, Ən Yaxşı Təcrübələr və Perspektivlər” mövzusunda təcrübə mübadiləsi seminarları təşkil edilmişdir. Seminarlar Azərbaycanda ekoloji cəhətdən dayanıqlı və enerjiyə qənaət edən su layihələrinin həyata keçirilməsi zamanı toplanmış təcrübənin bölüşdürülməsinə şərait yaradıb və Azərbaycanın digər regionlarına mümkün genişləndirilməsi üçün kəhriz su sistemlərinin potensialları üzrə geniş dialoq üçün məkan kimi çıxış ediblər. Maraqlı tərəflər və seminarın digər iştirakçıları potensial icmalarda su ehtiyatlarının yenilənməsi və davamlı idarə olunması üçün uyğunlaşdırıla və təkrarlana bilən yeni ideya və modelləri müzakirə etdilər.

Əlaqədar Mövzular və Səhifələr

Səhifə
Kəhrizlərin bərpası