Azərbaycanda miqrasiya prosesində iştirak edən şəxslərin hüquqlarının müda-fiəsi üçün effektiv mexanizmlərin yaradılması

2012-ci ilin iyul ayından BMqT-nin Azərbaycandakı nümayəndəliyi Norveç Krallığının Xarici İşlər Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycanda miqrasiya prosesində iştirak edən şəxslərin hüquqlarının müdafiəsi üçün effektiv mexanizmlərin yaradılması” layihəsini həyata keçirir. Bu layihə Azərbaycanda miqrasiya prosesinə qatılmış şəxslərin hüquq və azadlıqlarının müdafiəsini gücləndirmək üçün hüquqi, tənzimləyici, siyasi və institusional çərçivələrin inkişafına və gücləndirilməsinə dəstək verməyə çalışır.

Layihənin məqsədi (i) insan hüquqlarına əsaslanan yanaşma vasitəsilə ölkəyə girişdən geriyə miqrasiya proseslərini tənzimləyən milli qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi; (ii) miqrasiya idarəçiliyinin müvafiq sahələrində, yəni siyasətin müəyyən edilməsi, tənzimləmə, məhkəmə, hüquq-mühafizə və s. sahəsində çalışan dövlət məmurlarının texniki bacarıqlarının artırılması; (iii) hüquqi/tibbi/psixososial xidmətlər və yaşayış yerləri kimi qurbanlara və potensial qurbanlara bərpa və reinteqrasiya yardımının göstərilməsi yolu ilə miqrasiyaya cəlb edilmiş şəxslərə daha layiqli rəftar üçün yeni təşəbbüslərin irəli sürülməsini təşviq etmək; (iv) miqrasiyaya cəlb edilmiş şəxslərə yardımda hökumət, QHT-lər və digər aktorlar arasında dialoq və əməkdaşlıq imkanlarının təkmilləşdirilməsi.

Miqrantların, sığınacaq axtaranların, insan alveri qurbanlarının hüquqları ilə bağlı Azərbaycanın milli hüquqi və normativ-hüquqi bazasının Aİ, AŞ qanunvericiliyi və beynəlxalq sənədlərlə müqayisədə müqayisəli təhlili aparılır. Təhlillə paralel olaraq, layihə AİHM-in “Avropa Qeyri-ayrı-seçkilik Qanunu üzrə Təlimatlar” əsasında “Ayrı-seçkiliyə qarşı Siyasət və Qanunvericilik Təlimatı”nı hazırlayacaq ki, bu da sonuncunun Azərbaycana uyğunlaşdırılması olacaq. Təlimat hakimlər, prokurorlar və vəkillər kimi hüquqşünasların, habelə hüquq-mühafizə orqanları əməkdaşlarının ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi prinsipləri haqqında məlumatlılığını artırmaq məqsədi daşıyır və onların insan hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı tam hüquqlu anlayışının və təcrübəsinin təşviqinə töhfə vermək məqsədi daşıyır. Qəbul edilmiş təlimat əsasında BMqT məqsədyönlü təlim kurikulumu hazırlayacaq və dövlət məmurları və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları üçün miqrantların insan hüquqları üzrə təlimçilərin (TOT) təlimini təşkil edəcək. Təlimçilərin Təliminin davamı olaraq, Bakıda və Bakıdan kənarda yerləşən dörd regional mərkəzdə miqrantların insan hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı bir sıra təlimlər keçiriləcək və bu təlimlərdə digər qonşu rayonların/şəhərlərin müvafiq qurumlarının əməkdaşlarının cəlb edilməsi ilə bağlı yerli hakimiyyət orqanlarının nümayəndələrinin bilik və bacarıqların artırılması nəzərdə tutulur.

Bu layihə Dövlət Miqrasiya Xidməti, Dövlət Sərhəd Xidməti, Ədliyyə Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi, Ombudsman Aparatı, Vəkillər Kollegiyası, Daxili İşlər Nazirliyi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Komitə, Prokurorluq, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi, Dövlət İdarəçilik Akademiyası, Əmək Müfəttişliyi, Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası və Vətəndaşların Əməyin Mühafizəsi Liqası ibarət xüsusi Layihənin Rəhbər Komitəsi tərəfindən dəstəklənir. Rəhbər Komitə layihənin vəziyyətini nəzərdən keçirir, məsləhətçi rolunu oynayır və layihənin səmərəli və efektli fəaliyyətini asanlaşdırmaqla həm mərkəzi, həm də yerli səviyyədə uğurlu nailiyyətləri təmin etmək üçün harada lazımdırsa nəzarəti təmin edir.